martedì 9 dicembre 2014

1875 - La vigna di Leonardo (1) - Antonio CAIMI


DI UN DOCUMENTO
IN CUI
È RICORDATO LEONARDO DA VINCI

Il signor avvocato Emilio Seletti testè accennato mi ha gentilmente rimesso copia di un documento autentico che si conserva nell’archivio del signor marchese Massimiliano Stampa Soncino, e in cui per tre volte ricorre il nome di Leonardo da Vinci. È un istromento rogato da Antonio Bombelli, notajo di Milano, in data 2 ottobre 1498, concernente una permuta tra i procuratori di Elisabetta Trovamala vedova Crotto, per una pezza di terra, fuori di Porta Vercellina, parrocchia di San Vittore al Corpo, nelle coerenze della quale trovansi alcuni stabili di proprietà di Leonardo, ricordati come dono del menzionato Duca. È nota la donazione fatta dal medesimo Principe all’insigne pittore di una vigna nel suburbio di Porta Vercellina. Essa è registrata in un libro dell’Archivio pubblico con queste parole:
«1499. 26 aprilis. Ludovicus Maria Sfortia dux Mediolani dono dedit D. Leonardo Vincio florentino pictori celeberrimo pert. n. 16 soli seu fundi ejus vineæ quam ab Abate seu Monasterio S. Victoris in Suburbano portæ Vercellinæ proxime acquisierat, ut in eo spatio soli ejus arbitrio ædificare, colere hortos, et quidquid ei, vel posteris ejus, vel quibus dederit ut supra, libuerit, facere et disponnere possit.»[1]
Se la data di questa registrazione è esatta, dovrebbe arguirsi che la donazione cui si accenna non fosse il primo atto di congenere liberalità del Duca verso il grande artista; poiché, dal citato istrumento, che sotto si riproduce, risulta che già nell’anno precedente Leonardo era in possesso di altre pezze di terra avute in dono dallo stesso Principe.
Ecco il documento:

In Nomine Domini anno a Nativitate Ejusdem Millesimo quadringentesimo Nonagesimo octavo indictione secunda die martis secundo Mensis octobris.
Cambium et permutationem inter sese modis et nominibus quibus infra singulariter refferentes bona fide et sine fraude ad proprium liberum franchum et absolutum ab omni onere ficto censu condictione prestatione et servitute alicui dandis prestandis faciendis seu etiam substinendis fecerunt et faciunt Magnifici et prestantissimi viri domini Antonius de Landriano Ducalis Consiliarius et Thexaurarius Generalis filius quondam Magnifici Domini Accursij Portæ Cumanæ Mediolani Parrocchiæ Sancti Cipriani. Brugoliuns Botta ex Dominis Magistris Ducalium Intratarum ordinariarum filius quondam Magnifici Domini Johannis Porte Verceline Mediolani Parrochiæ Sanctæ Mariæ ad Portam et Gualtierius de Bottapetri Ducalis judex Datiorum filium quondam Magnifici Domini Baptiste Porte verceline Mediolani Parrochie Sancti Johannis Supra Murum, procuratore et mandatarios, et procuratorio et mandatario nomine Illustrissimi Principis et Excellentissimi Domini Domini Ludovici Marie Sfortie Angli Ducis Mediolani etc. Constituti per Instrumentum traditum et rogatum per me Notarium infrascriptum Anno Indictione et Die in eo contentis parte una, et Dominu Gabriel de Sujeho filius quondam Domini Johannis Porte Verceline Mediolani Parrochie Sancte Marie Secrete procurator et procuratorio nomine Magnifice Domine Elisabete de Trovamalis relicte quondam Magnifici Domini Luce de Crottis constitutus per Instrumentum procure traditum et rogatum per Henricum de Septara Notarium Mediolani die Mercurij quinto mensis Septembris proxime preteriti seu Anno Indictione et Die in eo contentis parte altera.
In quoquidem cambio et permutatione dictus Dominus Gabriel dicto nomine dedit et dat prefatis Dominis procuratoribes et mandatariis dicto nomine presentibus stipulantibus et recipientibus petiam unam terre orti seu Zardini sitan et jacentem in Porta Vercellina Mediolani Parrochie Sancti Martini ad Corpus foris cui coheret ab una parte prefati Domini Domini Duci ab alia Stangellini Canetarij et filiorum mediante Redeffoso ab allia illorum de Vicomercato mediante accessio et ab alia Magistri Leonardi pictoris salvo et reservato quod si erratum foret in predictis coherentiis vel aliqua earum quod hoc propterea non noccat veritati nec veris coherentiis sed semper steri et stari debeat veritati et veris coherentiis.
Prefati vero Domini Procuratores et Mandatarij dicto domine dederunt et dant dicto Domini Gabrieli presenti et dicto nomine stippulanti et recipienti perticas sex usque in septem videlicet inter Monasterium Sancti Hieronimi et Leonardum Vincij pictorem et quantacumque sit comprehendarum in dictis terminis terre vinee site in dicta Porta Vercelina Mediolani Parrochie Sancti Martini ad Corpus foris ex de porta una terre vinee magne nuncupate Sancti Victoris quibus porticis sex usque in septem coheret ab una parte Monasterij seu bona data per prelibatum Principem Monasterio Sancti Hieronimi ab alia Magistri Leonardi seu bona data per prelibatum principem dicto Magistro Leonardo Vincio pictori ab alia prefati principis salvo errore coheret ut supra. Item omnia jura axia accessia usus vias utilitates et comoditates ingressus regressus et egressus pertinentias et spectantes dietis omnibus et superius visisim in cambium datis et prefatis Dominis cambiantibus dictis modis et nominibus singulariter refferendo in eis et eorum causa et occaxione.
CAIMI A.

(Trascrizione eseguita da Giancarlo Mauri)

L'intera monografia si può leggere e/o scaricare (Pdf) qui:
https://independent.academia.edu/GiancarloMauri




[1] Amoretti, Memorie storiche su la vita, gli studj e le opere di Leonardo da Vinci, pag. 66.





Nessun commento:

Posta un commento